Kolonoskopia – jak przebiega badanie i dlaczego warto je wykonać?
Kolonoskopia jest badaniem dolnego odcinka przewodu pokarmowego, które dla wielu osób jest wstydliwe i mało przyjemne. Zasłyszane informacje o ogromnym dyskomforcie i bólu sprawiają, że wiele osób odmawia wykonania badania lub przesuwa je w nieskończoność. Czy kolonoskopia faktycznie jest badaniem bolesnym? Ile kosztuje i jak długo trwa?O tym wszystkim dowiesz się z naszego artykułu.
Na skróty:
Jakie choroby wykrywa kolonoskopia?
Jest to badanie, które pomaga ocenić stan jelita grubego. Umożliwia lekarzowi dokładne oglądnięcie całego jelita i doskonale sprawdza się w diagnozowaniu takich chorób jak:
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
- niedokrwistość z niedoboru żelaza,
- choroba Leśniwskego-Crohna,
- rak jelita grubego.
Wiele z tych groźnych chorób da się leczyć, pod warunkiem, że zostaną one wykryte na wczesnym etapie. Warto zaznaczyć, że rak jelita grubego rozwija się często nawet 10 lat. Odpowiednio wczesna kolonoskopia jest niemal gwarancją całkowitego powrotu do zdrowia. Późne stadium nowotworów jelita grubego daje kiepskie rokowania.
Odwlekanie decyzji o wykonaniu tego badania sprawia, że guz rośnie i może okazać się, że po kilku latach leczenie będzie skazane na porażkę.
To właśnie dlatego tak istotne jest regularne wykonywanie kolonoskopii. U osób po 40 roku życia powinno się przeprowadzać to badanie raz na 10 lat. Osoby młodsze bez dolegliwości ze strony układu pokarmowego nie muszą wykonywać go profilaktycznie. Dobre wyniki kolonoskopii wykluczają występowanie nowotworów w obrębie jelita grubego.
Kiedy warto wykonać kolonoskopię?
Badanie to wykonuje się w przypadku podejrzenia chorób jelita grubego. W przypadku ZJD pozwala wykluczyć wiele chorób organicznych i zdecydowanie przyspiesza diagnozę.
Często wykonuje się go również w przypadku:
- biegunek lub zaparć o nieustalonej przyczynie,
- bólu, który pojawia się w trakcie wypróżnienia,
- krwawień z odbytu lub obecności krwi i śluzu w kale,
- szybkiej utraty masy ciała,
- bólów brzucha o niewyjaśnionej przyczynie,
- zespołu jelita drażliwego,
- innych chorób jelit.
Dzięki kolonoskopii jesteśmy w stanie wykluczyć wiele poważnych chorób, które mogą zagrażać naszemu zdrowiu i życiu. Każde większe centrum medyczne umożliwia przeprowadzenie tego badania zarówno prywatnie, jak także na NFZ.
Jak przygotować się do badania? Kiedy pierwszy stolec?
Aby kolonoskopia była badaniem miarodajnym należy się do niego odpowiednio przygotować. Nasze jelita każdego dnia wypełnione są treścią pokarmową, która uniemożliwia przeprowadzenie kolonoskopii.
Przygotowanie do badania polega na oczyszczeniu jelit z całej zawartości.
W dzień przed badaniem należy przejść na dietę płynną oraz przygotować specjalny środek przeczyszczający, który spowoduje pomoże szybko oczyścić jelita.
Polecamy: Zespół jelita drażliwego – pokonaj nerwicę jelit!
Dla wielu osób stosowanie środka przeczyszczającego jest gorsze od samego badania, które często wykonywane jest w znieczuleniu ogólnym. Stosowanie leków takich jak fortrans, citafleert i eziclen umożliwia doskonałe przygotowanie się do badania.
Wiąże się ono jednak z przyjęciem dość dużej ilości płynów, co dla wielu osób może być odrobinę męczące. Wszystkie opisane środki są jednak całkiem przyzwoite w smaku. Nie ma tu więc mowy o odruchu wymiotnym, ale przerażać może ilość płynów, które należy wypić, by oczyścić jelita przed badaniem.
Wypicie środka przeczyszczającego wiąże się oczywiście z częstymi wizytami w toalecie. Pierwszy stolec pojawia się przeważnie niedługo po wypiciu środka przepisanego przez lekarza. Warto jednak zaznaczyć, że wypróżnienia nie są bolesne i po kilku godzinach nasze jelita się uspokajają a wizyty w toalecie stają się coraz rzadsze.
Czy kolonoskopia boli?
Kolonoskopia tak samo, jak inne badania endoskopowe nie należy do najprzyjemniejszych. Część osób decyduje się jednak na wykonanie go bez znieczulenia. Co ciekawe spory odsetek z nich po wszystkim twierdzi, że gdyby mieli wykonać je jeszcze raz, również nie zdecydowaliby się na podanie środka znieczulającego.
Badanie trwa przeważnie kilkanaście minut(do pół godziny) i nawet osoby wrażliwe na ból są w stanie je wytrzymać. Największy ból pojawić może się w momencie, gdy endoskop pokonuje zakręty okrężnicy.
Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, by przeprowadzić całe badanie w znieczuleniu ogólnym. Korzystając z tej możliwości nie będziemy odczuwać bólu w trakcie kolonoskopii. Znieczulenie jest jednak dodatkowo płatne. Jego cena w zależności od kliniki waha się od 150 do 350 zł.
Jak wygląda samo badanie?
Pacjent po przyjściu do gabinetu kładzie się na lewym boku na specjalnie przygotowanym stole. Nogi powinny być zgięte i przysunięte do brzucha. W czasie badania lekarz może poprosić nas o zmianę pozycji, która ułatwi przechodzenie kolonoskopu przez kolejne odcinki jelita grubego.
Zanim rozpocznie się badanie, pacjent otrzymuje specjalną odzież ochronną, która ułatwia dostęp do odbytnicy. Po ułożeniu się na stole lekarz nałoży na odbyt delikatnie znieczulający żel i wykona badanie „per rectum” – w jego trakcie oceni stan odbytnicy.
Jako że po oczyszczaniu jelit są one zapadnięte, co uniemożliwiałoby dokładne obejrzenie ich na monitorze, wprowadza się do wnętrza jelit powietrze, które umożliwia przesuwanie się kolonoskopu i oglądanie jelita.
W trakcie wyciągania kolonoskopu powietrze jest odsysane, ale pomimo tego po badaniu mogą pojawić się silne wzdęcia i gazy.
Całe badania można rejestrować na nośnikach cd. W razie potrzeby lekarz może pobrać wycinek do badań histopatologicznych. W przypadku niewielkich polipów są one na bieżąco usuwane.
Na badanie warto przyjść 20 minut wcześniej. Dostaniemy do wypełnienia krótką ankietę dotyczącą naszego stanu zdrowia. Jeśli mamy skierowanie koniecznie trzeba je zabrać. Warto również mieć przy sobie wszelkie badania dodatkowe, które mogą się przydać lekarzowi w trakcie badania.
Dobrze mieć też kogoś bliskiego, kto poczeka w poczekalni i w razie potrzeby odwiezie nas po badaniu do domu. Częstym powikłaniem po kolonoskopii są wzdęcia i bóle brzucha, które utrudniają kierowanie samochodem.
Przeważnie po kilku godzinach pacjent czuje się na tyle dobrze, że może podjąć codzienne aktywności. Pierwszy stolec po kolonoskopii powinien pojawić się 1-2 dni po badaniu.
Czy kolonoskopia jest badaniem bezpiecznym?
Kolonoskopia jest badaniem stosunkowo bezpiecznym i rzadko powoduje większe skutki uboczne.
W trakcie jej trwania może jednak nastąpić przebicie ściany jelita lub mocne krwawienie. Stan taki kwalifikować będzie się do przeprowadzenia natychmiastowej operacji.
Warto podkreślić, że takie komplikacje pojawiają się bardzo rzadko. Przeważnie kończy się na wzdęciach i krótkotrwałym bólu brzucha.
Należy pamiętać, by bezpośrednio po badaniu nie hamować gazów, które muszą wydostać się z wnętrza jelit.
Mając wyniki warto umówić się na konsultację z gastrologiem.
Kolonoskopia a rak jelita grubego
Kolonoskopia jest badaniem, które uwidacznia wnętrze jelit. Pozwala więc bardzo precyzyjnie ocenić wszelkie polipy i pobrać próbki, które zbadane zostaną w badaniu histopatologicznym.
To doskonała metoda diagnostyki raka jelita grubego, który jest w dalszym ciągu wykrywany zbyt późno.
Większość nowotworów jelita grubego wykrywana jest w Polsce w stadium zaawansowanym. Przeżywalność powyżej 5 lat wynosi u nas około 20-20%. W krajach zachodnich odsetek ten wynosi ponad 60%!
Warto przeczytać: Niedobory witaminy B12 są bardzo groźne. Sprawdź jak ich uniknąć!
Wczesne wykrycie raka jelita grubego prowadzi do szybkiego i trwałego wyleczenia. Zwlekanie z badaniem to niemal gwarancja skrócenia życia. Nie warto więc odkładać kolonoskopii na później. To badanie nie jest tak straszne, jak niektórzy twierdzą!
Wskazania do badania są jasne i nawet mało doświadczony lekarz będzie umiał zakwalifikować nas na nie w razie potrzeby.
Ile kosztuje kolonoskopia i gdzie warto ją wykonać?
Kolonoskopia nie jest badaniem przesadnie drogim. Wykonanie go prywatnie bez znieczulenia to koszt około 300-400 zł. Ceny zależą od placówki, którą wybierzemy. Każde większe centrum medyczne ma w swojej ofercie zarówno samą kolonoskopię, jak też konsultacje ze specjalistą.
Za obligatoryjne znieczulenie należy dopłacić około 200 zł. Nie jest ono jednak koniecznie do wykonania badania.
Kolonoskopię można wykonać z wykorzystaniem refundacji NFZ. W takim przypadku potrzebować będziemy skierowania, które może wystawić lekarz pierwszego kontaktu lub specjalista gastroenterolog. Wskazania do badania zostały opisane powyżej.
Decydując się na kolonoskopię, warto wybierać placówki, które zatrudniają dobrych lekarzy. Sprawi to, że nawet badanie przeprowadzone bez znieczulenia nie będzie bolesne. Jest to szczególnie istotne, jeśli zdecydujemy się na kolonoskopię bez znieczulenia.
Czy u każdego można wykonać kolonoskopię?
Pomimo że jest ona badaniem stosunkowo bezpiecznym, nie zawsze możliwe jest jej wykonanie.
Kolonoskopii nie należy wykonywać w sytuacji, gdy u pacjenta toczy się zapalenie otrzewnej. Jeśli cierpi on na ostre zapalenie uchyłków to badanie należy przesunąć.
Ze względu na wprowadzany do jelit gaz, badania nie wolno przeprowadzać u osób z przedziurawieniem ściany jelita.
Kolonoskopii nie powinno się wykonywać u kobiet w 2 i 3 trymestrze ciąży.
Wirtualna kolonoskopia – czy zastąpi klasyczne badanie?
Kolonoskopia wirtualna(CT) to badanie, które wykorzystuje możliwości tomografii komputerowej. Jest to badanie mniej inwazyjne, niestety naraża nasz organizm na promieniowanie rentgenowskie, które nie jest obojętne dla ludzkiego organizmu.
Kolonoskopia wirtualna nie wymaga użycia kolonoskopu. Do odbytu wprowadza się tylko krótką rurkę, przez którą tłoczone jest powietrze w celu wypełnienia jelit. Badanie to trwa kilkanaście minut i jest właściwie niebolesne.
Niestety ma też swoje wady. Tak samo, jak w przypadku klasycznej kolonoskopii musimy przeprowadzić oczyszczanie jelit. W przypadku wykrycia jakichś zmian nie ma możliwości pobrania wycinków, wykonuje się więc klasyczną kolonoskopię.
Polecamy: Masz problem ze stresem? Dowiedz się jak sobie z nim radzić!
W przypadku wystąpienia przeciwwskazań do wykorzystania tomografu kolonoskopię wirtualną można również wykonać, z użyciem bezpieczniejszego rezonansu magnetycznego. Wydaje się jednak, że jeśli pacjent nie ma przeciwwskazań do wykonania klasycznego badania to warto je zlecić.
Ceny kolonoskopii wirtualnej zaczynają się od około 500 zł. Przebieg badania kolonoskopowego z użyciem CT jest nieco inny.
Podsumowanie – czy warto wykonać profilaktyczną kolonoskopię?
Kolonoskopia jest badaniem, które pozwala dokładnie ocenić stan naszych jelit. W jej trakcie specjalista dokładnie oceni ich stan i będzie mógł znaleźć wszelkie patologie, które są obecne.
Wczesne wykrycie wielu zmian sprawi, że leczenie będzie krótsze i zdecydowanie prostsze. Niestety ze względu na charakter, kolonoskopia jest często odwlekana w nieskończoność. Wybieramy się na nią dopiero w momencie, gdy ból nie daje nam normalnie funkcjonować.
Taki stan rzeczy sprawia, że wszelki zmiany nowotworowe wykrywane są zbyt późno. Skazujemy się tym samym na gorszą jakość życia. Często takie zaniechanie badania ma wpływ na jego długość.
Warto więc w razie konieczności wykonać kolonoskopię, bo nie jest ona tak bolesna, jak twierdzą niektórzy. Badanie trwa krótko i nawet bez znieczulenia jest możliwe do wytrzymania. Wykluczenie poważnych schorzeń uspokoi naszą psychikę i pozwoli zastosować odpowiednie leczenie łagodzące dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Pamiętajmy, by będąc w ciąży powiedzieć o tym lekarzowi w trakcie konsultacji!
W razie jakichkolwiek wątpliwości warto porozmawiać z lekarzem, który dokładnie objaśni, na czym polega kolonoskopia i pomoże nam podjąć decyzję dotyczącą znieczulenia. Jego wykorzystanie nie jest konieczne, pozwala jednak odbycie badania w większym komforcie i bez zbędnego bólu.
Strach przed tym badaniem jest moim zdaniem mocno nieuzasadniony. Kolonoskopia trochę boli(ta bez znieczulenia), ale bez przesady. Zamiast myśleć o braku komfortu warto wiedzieć po co robi się to badanie.
Jeśli 15-20 minut bólu ma nam dać drugie życie, to…. warto je przetrwać! Nie bójcie się kolonoskopii – ją można przeżyć nawet bez znieczulenia.