Próby wątrobowe – AST, ALT, GGTP, BIL

Badania 22 lipca, 2023

Próby wątrobowe to niezwykle istotne badania, które pozwalają ocenić stan naszej wątroby. Jest ona kluczowym organem w naszym organizmie, odpowiedzialnym za wiele funkcji, w tym za oczyszczanie krwi z toksyn.

Próby wątrobowe są więc niezbędne do monitorowania jej pracy i wykrywania ewentualnych problemów. Jak wygląda to badanie i jaka jest jego cena w największych laboratoriach?

Na skróty:

Czym są próby wątrobowe?

Próby wątrobowe to badanie krwi, które ocenia aktywność enzymów produkowanych w komórkach wątrobowych. W ramach prób wątrobowych przeprowadzane są badania aktywności: aminotransferazy asparaginianowej (AspAT, AST), aminotransferazy alaninowej (AlAT), fosfatazy zasadowej (Alt), badania GGTP czy stężenie bilirubiny.

Celem przeprowadzania prób wątrobowych jest wykrycie zapalenia wątroby wywołanego przez wirusy B i C, stłuszczenia spowodowanego otyłością, zaburzeniami gospodarki tłuszczowej, cukrzycą czy nadużywaniem alkoholu, a także szkód spowodowanych przez leki. Próby wątrobowe pozwalają również wykrywać nowotwory wątroby.

Przy jakich dolegliwościach warto wykonać próby wątrobowe?

Próby wątrobowe warto wykonać, gdy pacjent skarży się na ogólne osłabienie, zmęczenie, brak apetytu, utratę masy ciała, wzdęcia, nudności, długotrwałe bóle w nadbrzuszu, wymioty, biegunki, występuje nieuzasadniona utrata wagi, spadek libido, impotencja, zaburzenia miesiączkowania, krwawienie z nosa, świąd skóry, ginekomastia lub niepłodność.

Próby wątrobowe warto też wykonywać profilaktycznie, czyli minimum raz w roku. Nie ma przeciwwskazań, by wykonywać je w czasie ciąży.

O jakich chorobach mogą świadczyć próby wątrobowe?

Podwyższone normy w próbach wątrobowych mogą świadczyć zarówno o zaburzeniach w pracy wątroby, jak i problemach z trzustką lub nieprawidłowych nawykach żywieniowych.

Wśród najważniejszych problemów zdrowotnych, o których mogą świadczyć podwyższone wyniki prób wątrobowych, można wymienić:

Wzrost poziomu AlAt o 3-4-krotnie obserwuje się w przypadku marskości i przewlekłego zapalenia wątroby. 4-10-krotny wzrost jest typowy dla ostrego zapalenia wątroby, natomiast wzrost powyżej 100-krotności normy wskazuje na ostre wirusowe zapalenie wątroby lub toksyczne działanie leków.
wzrost AspAt towarzyszy wzrostowi AlAt – 3-4 krotny wskazuje na cholestazę, 10-krotny to ostre zapalenie wątroby.

Oczywiście są to wartości orientacyjne i muszą być interpretowane w kontekście aktualnego stanu zdrowia i dolegliwości pacjenta.

W jaki sposób wygląda badanie prób wątrobowych i jak się do niego przygotować?

Badanie prób wątrobowych jest proste i szybkie. Polega na pobraniu krwi z żyły pacjenta, która następnie jest analizowana w laboratorium.

Przed badaniem pacjent powinien być na czczo, nie spożywać alkoholu oraz unikać intensywnego wysiłku fizycznego. Wyniki są przeważnie dostępne jeszcze tego samego dnia.

Jak interpretować wyniki prób wątrobowych. Jakie są normy?

Normy dla poszczególnych prób wątrobowych mogą się różnić w zależności od laboratorium, jednak zazwyczaj wynoszą:

AlAT (aminotransferaza alaninowa): kobiety do 31 U/l, mężczyźni do 41 U/l
AspAT (aminotransferaza asparaginianowa): kobiety do 31 U/l, mężczyźni do 37 U/l
GGTP (gamma-glutamylotranspeptydaza): kobiety do 38 U/l, mężczyźni do 55 U/l
ALP (fosfataza zasadowa): 30-120 U/l
Bilirubina całkowita: 0,3-1,2 mg/dl

Wyniki prób wątrobowych interpretuje lekarz, który bierze pod uwagę nie tylko same wyniki, ale także objawy pacjenta, jego historię chorób i wyniki innych badań.