Opryszczka – przyczyny, objawy

Opryszczka jest popularną chorobą, która szczególnie często pojawia się w stanach obniżonej odporności. Objawia się powstawaniem bolących pęcherzy, które wbrew powszechnej opinii nie dotyczą tylko ust, ale także dziąseł, błony śluzowej, gardła czy narządów płciowych. Czym dokładnie jest opryszczka i jakie powoduje objawy?

Opryszczka co to jest?

Opryszczka jest dość powszechną chorobą wirusową, która wywoływana jest przez Herpes Simplex Virus. Jest ona często kojarzona z bolesnymi bąblami, które pojawiają się na ustach, ale może dotyczyć także:

  • błon śluzowych gardła i jamy ustnej,
  • narządów płciowych,
  • opon mózgowych,
  • narządu wzroku.

O ile atak wirusa HSV na usta kończy się przeważnie mało estetycznym bąblem, infekcja narządu wzroku lub mózgu wymaga pilnej pomocy lekarskiej i zastosowania odpowiedniego leczenia (przeważnie w warunkach szpitalnych).

Herpes Simplex Virus występuje w 2 typach – HSV-1 (alfa 1) oraz HSV-2 (alfa 2). Jego pierwsza wersja powoduje przeważnie objawy o górnej części ciała (usta, gardło, dziąsła) natomiast HSV-2 odpowiedzialny jest za powstanie objawów w okolicach narządów płciowych i odbytu.

Jak zarażamy się wirusem opryszczki?

Bardzo trudno ustrzec się wirusa HSV, a biorąc pod uwagę wysoki wskaźnik osób zarażonych, każdy z nas prędzej lub później będzie miał z nim styczność. Do zarażenia dochodzi  poprzez kontakt uszkodzonej skóry lub błony śluzowej z aktywnymi zmianami opryszczkowymi.

Jakby tego było mało, wirus HSV może przenosić się przez ślinę, łzy, a nawet kontakty seksualne. Badania jednoznacznie dowodzą, że może on utrzymywać się przez krótki czas na przedmiotach codziennego użytku, co tylko potęguje ryzyko zarażenia.

Największe szanse na przeniesienie patogenu do swojego organizmu mamy podczas kontaktów z osobą z aktywnymi zmianami. Największa ilość HSV występuje w płynie znajdującym się w pęcherzach na ciele osoby chorej. Czasami wystarczy więc skorzystać z tego samego ręcznika, by z zainfekować się wirusem. Na całe szczęście nie każda osoba zarażona wykazuje objawy opryszczki!

Kto choruje na opryszczkę?

Szacuje się, że blisko 90% populacji w naszym kraju zakażonych jest wirusem HSV (posiada przeciwciała). Wcale nie znaczy to jednak, że u wszystkich tych osób dochodzi do wystąpienia objawów. Wirus opryszczki może zaatakować nosiciela w każdej chwili, a szczególnie często pojawia się w czasie obniżonej odporności.

Czynnikami wywołującymi wystąpienie objawów są:

  • różnego rodzaju infekcje (szczególnie przebiegające z wysoką gorączką),
  • nadmierny wysiłek fizyczny,
  • brak snu,
  • niedożywienie,
  • przewlekły stres,
  • silne wyziębienie,
  • nadmierna ekspozycja na promienie UV,
  • mikrourazy (makijaż permanentny, dermabrazja).

Opryszczka u osób z obniżoną odpornością może pojawiać się kilka lub nawet kilkanaście razy do roku. Nawrotowy charakter tej dolegliwości sprawia, że bez odpowiedniego leczenia HSV rozsiewa się z miejsca na miejsce, tworząc mało estetyczne pęcherze nie tylko na ustach, ale także w wielu innych miejscach na ciele.

Tak naprawdę na opryszczkę może zachorować każdy. Zmagają się z nią zarówno dzieci (objawy przeważnie dotyczą jamy ustnej i gardła), jak i osoby dorosłe. HSV najgroźniejszy jest jednak dla noworodków oraz kobiet ciężarnych.

Jak objawia się opryszczka?

Moment, w którym pierwszy raz zarażamy się opryszczką to tzw. infekcja pierwotna. W trakcie pierwszego epizodu opryszczkowego u niektórych osób dochodzi do objawów ogólnych, które obejmują gorsze samopoczucie, gorączkę i ból głowy. Często dochodzi też do powiększenia węzłów chłonny szyjnych. Dopiero później pojawiają się charakterystyczne zmiany, które sugerują zakażenie wirusem HSV.

Pierwotne zakażenie u dzieci często przebiega bezobjawowo, ale może też pojawić się u nich opryszczkowe zapalenie jamy ustnej, które powoduje powstanie licznych nadżerek.

Wtórne infekcje u osób z prawidłową odpornością zdarzają się rzadko, a często nie dochodzi do nich wcale. Opryszczka może jednak pojawić się w dowolny momencie przy zaistnieniu wcześniej opisanych czynników ją wywołujących.

Do podstawowych objawów opryszczki zaliczyć można:

  • charakterystyczne zmiany na skórze,
  • uczucie pieczenia, mrowienia i/lub swędzenia.

Opryszczka narządów płciowych objawia się pojawianiem pęcherzy na prąciu (u mężczyzn) lub w okolicy warg sromowych (u kobiet). W tym przypadku zwykle nie dochodzi do objawów ogólnych.

Jak leczyć opryszczkę?

Leczenie opryszczki polega na podawaniu preparatów przeciwwirusowych (przeważnie na bazie acyklowiru), które hamują namnażanie HSV i przyspieszają proces gojenia.

Preparaty przeciwwirusowe nie są w stanie całkowicie wyeliminować wirusa HSV z naszego organizmu, ale zapobiegają nawrotom i do minimum ograniczają ryzyko powikłań.

W przypadku mało nasilonych objawów warto sięgnąć po domowe sposoby na opryszczkę, do których zaliczyć można zastosowanie takich składników jak:

  • melisa,
  • miód,
  • aloes,
  • propolis,
  • czosnek i cebula.

Nie są one tak skuteczne jak leki przeciwwirusowe, ale mogą uśmierzyć ból i pomóc szybciej wrócić do pełnego zdrowia.

Bardzo ważne: W trakcie aktywnej opryszki (widoczne pęcherze z płynem surowiczym) należy unikać dotykania oczu. Przeniesienie wirusa może się bowiem skończyć zakażeniem rogówki, a nawet uszkodzeniem wzroku!

Czy można uniknąć zakażenia opryszczką?

Uniknięcie kontaktu z wirusem HSV, który odpowiedzialny jest za pojawienie się opryszczki, jest w zasadzie niemożliwe. Warto jednak dołożyć wszelkich starań, by ograniczyć ryzyko przeniesienia wirusa.

Stosowanie podstawowych zasad higieny oraz niekorzystanie z rzeczy, których używa osoba zakażona, może pomóc uchronić się przed zakażeniem. Bardzo ważna jest również absencja seksualna w sytuacji, gdy jeden z partnerów ma objawy opryszczki.

Niestety nawet stosowanie się do tych zasad może nie uchronić nas przed zakażeniem. Ważne jest więc, by zadbać o swój układ odpornościowy. Stosowanie dobrze zbilansowanej diety, wysypianie się, odpowiednia dawka ruchu czy ochrona ust i nienarażanie ich na nadmierne działanie promieni słonecznych – to wszystko może sprawić, że nawet po zarażeniu nie wystąpią u nas przykre objawy.

Najczęściej zadawane pytania

Co łączy opryszczkę, półpasiec i ospę wietrzną?

Wszystkie te wirusy wywodzą się z jednej rodziny – Herpesviridae i mogą powodować przykre dolegliwości związane z opryszczką, półpaścem i ospą wietrzną.

Czy opryszczka jest zaraźliwa?

Tak, opryszczka jest wysoce zaraźliwa, szczególnie gdy mamy kontakt z osobą, która posiada na swoim ciele pękające pęcherze z płynem, który zawiera ogromne ilości wirusa HSV.

Jaka bakteria powoduje zakażenie opryszczką?

Opryszczka jest chorobą wirusową i wywołuje ją Herpes Simplex Virus (HSV).

Czy opryszczka może powodować powikłania?

Pomimo że u większości osób infekcja ogranicza się do ust w przypadku grup ryzyka i osób z obniżoną odpornością wirus HSV może powodować poważne komplikacje takie jak zapalenie narządu wzroku czy zapalenie opon mózgowych.

Czy opryszczka sama przejdzie? A może zastosować dostępne bez recepty leki?

Opryszczka przeważnie schodzi po kilku dniach, ale ma tendencję do nawracania. Warto więc stosować leki przeciwwirusowe, które skracają czas leczenia i zapobiegają nawrotom.

Czy opryszczka i zimno na ustach to ta sama choroba?

Tak, obie nazwy stosowane są do opisania tej samej jednostki chorobowej. W przypadku zimna mamy jednak na myśli opryszczkę wargową.

Powikłania po opryszczce

Opryszczka przeważnie przebiega bez powikłań, a proces leczenia jest szybki i nie wymaga nawet kontaktu z lekarzem. Wirus HSV jest jednak bardzo niebezpieczny dla noworodków oraz płodu, szczególnie gdy dotyczy infekcji narządów płciowych u kobiety ciężarnej. Może on powodować wady rozwojowe i wiele innych schorzeń takich jak padaczka czy zapalenie tęczówki. Opryszczka może też wywołać przedwczesny poród, a także poronienie.

Wirus HSV może prowadzić do zapalenia narządu wzroku, mózgu i opon mózgowych. W takiej sytuacji konieczne jest specjalistyczne leczenie.

U osób z prawidłowo działającym układem odpornościowym objawy przeważnie ograniczają się do zmian pojawiających się na ustach, które po kilku dniach samoistnie ustępują. Zastosowanie odpowiednich leków jeszcze bardziej przyspiesza ten proces.

Odpowiedz