Borelioza – czy naprawdę należy się jej bać? Objawy, diagnostyka i leczenie

Borelioza jest odkleszczową chorobą, która może dawać różne objawy i mocno uprzykrzyć życie. Bardzo często jest trudna w diagnostyce, a mało charakterystyczne dolegliwości sprawiają, że zarażeni pacjenci szukają pomocy u wielu specjalistów.

Czym jest borelioza?

Borelioza jest chorobą, której pierwsze przypadki odkryto w miejscowościach New Lyme i Old Lyme w latach 80 ubiegłego wieku. To właśnie stąd pochodzi druga jej nazwa – choroba z Lyme.

Borelioza wywoływana jest przez krętki z rodzaju Borellia, które mogą być bardzo trudne do zwalczenie, gdy przejdą w postać cyst, będących formami przetrwalnikowymi odpornymi na wiele popularnych antybiotyków.

Polecamy: Czy kleszcze spadają na nas z drzew?

Początkowo niecharakterystyczne objawy i możliwość ich wystąpienia w czasie odległym od pokąsania przez kleszcze sprawiają, że borelioza systematycznie się rozwija, siejąc spore zniszczenie w ludzkim organizmie.

Świadomość dotycząca zagrożeń powstałych na skutek kontaktu człowieka z kleszczem i przeprowadzenie odpowiedniej diagnostyki pomagają wdrożyć szybkie leczenie, które bardzo często skutkuje całkowitym powrotem do zdrowia.

Jakie są objawy boreliozy, czyli po czym poznać, że zostało się zakażonym?

Wbrew powszechnej opinii borelioza objawia się nie tylko rumieniem wędrującym. Objaw ten, choć bardzo charakterystyczny, występuje tylko u połowy zarażonych. We wczesnym stadium boreliozy pojawić się mogą objawy grypopodobne. Wysoka gorączka, dreszcze, poty, ogólne rozbicie, zmęczenie – to wszystko może sugerować, że zostaliśmy zainfekowani krętkami Borellia.

Czasami objawem boreliozy może być porażenie nerwu twarzowego, zapalenie stawów, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy problemy kardiologiczne.

Choroba z Lyme może objawiać się łagodnie, ale może też „ściąć z nóg” osobę wcześniej całkiem zdrową. Bardzo ważne jest więc przeprowadzenie odpowiedniej diagnostyki i wykrycie jej na jak najwcześniejszym etapie.

Czy rumień wędrujący zawsze oznacza boreliozę?

Rumień wędrujący jest objawem charakterystycznym, który w 100% potwierdza zakażenie boreliozą. W przypadku jego wystąpienia nie ma potrzeby przeprowadzania dodatkowych badań. Bardzo ważne jest zastosowanie leczenia antybiotykami. Ma ono na celu szybkie wyeliminowanie krętków Borellia z organizmu.

Im szybciej rozpoczęte zostanie leczenie, tym większa szansa, że uda się całkowicie zwalczyć chorobę.

Musimy jednak pamiętać, że nie każe zaczerwienienie skóry w okolicy wkłucia, jest powodem do niepokoju. Z czym można pomylić rumień wędrujący? Np. z odczynem alergiczny. W przeciwieństwie do rumienia pojawia się on jednak na ciele bardzo szybko, przeważnie w ciągu kilku godzin.

Rumień wędrujący występuje najczęściej mniej więcej 7-10 dni po ugryzieniu. Zaleca się jednak obserwowanie ciała przez około 30 dni, bo to czas, w którym ten charakterystyczny objaw może się pojawić.

Rumień wędrujący – najbardziej charakterystyczny objaw boreliozy

Jak wygląda rumień wędrujący? Jest to zaczerwienienie przypominające wyglądem tarczę strzelniczą. W samym środku posiada niewielką owalną plamkę, po której występuje fragment bledszej skóry. Następnie pojawia się kolejna czerwona obręcz, która może się powiększać (wędrować).

W jaki sposób diagnozuje się boreliozę?

Diagnostykę boreliozy można prowadzić na kilka sposobów. Bardzo często nie jest ona jednak wcale konieczna, bo blisko 50% zachorowań można rozpoznać na podstawie samych objawów. Pojawienie się rumienia wędrującego w sposób całkowicie jednoznaczny oznacza zakażenie. Jeśli zobaczysz go na swojej skórze, koniecznie udaj się do lekarza w celu podjęcia szybkiego leczenia.

Bardzo często borelioza na początkowym etapie nie daje żadnych objawów, a pojawienie się takich dolegliwości jak zawroty głowy, problemy ze stawami czy przewlekłe zmęczenie może zasugerować lekarzowi wykonanie testów w kierunku boreliozy.

W Polsce najczęściej przeprowadza się:

• test Elisa – najtańsze badanie charakteryzujące się słabą dokładnością. Jest często zlecane jako test pierwszego wyboru przez lekarzy rodzinnych,
• badanie Western Blot – ma na celu znalezienie przeciwciał przeciwko boreliozie. Wykonuje się je w klasach IgM oraz IgG.
• badanie PCR i PCR RT – polega na wyszukiwaniu materiału DNA boreliozy.

Do mniej znanych badań wykorzystywanych w trakcie diagnostyki boreliozy zaliczyć można np.:

• test transformacji balistycznej (LTT),
• hodowla krętków,
• wykrywanie antygenów w moczu,
• oznaczanie limfocytów CD57+/CD3-.

Coraz większą popularnością cieszą się badania samego kleszcza, którego oddaje się do laboratorium po wyciągnięciu go ze skóry. Warto jednak pamiętać, że sam fakt pozytywnego wyniku kleszcza nie będzie oznaczał automatycznej transmisji patogenu do organizmu człowieka.

Badanie to w żaden sposób nie potwierdza więc zakażenia, a informuje nas, że kleszcz był nosicielem boreliozy i mógł (ale nie musiał!) nam ją przekazać.

Jak leczyć boreliozę i czy jest ona uleczalna?

Boreliozę leczy się w warunkach ambulatoryjnych lub szpitalnych. Dobór odpowiedniego leczenia uzależniony jest od zaawansowania choroby, stanu pacjenta oraz dolegliwości, jakie towarzyszą chorobie. Wczesne stadia leczone są przeważnie w warunkach domowych przy pomocy antybiotyków.

Leczenie pacjentów w poważniejszym stanie przeprowadza się w szpitalu i w tym przypadku bardzo często stosuje się antybiotyki dożylne. Po poprawie stanu zdrowia pacjent kontynuuje terapie antybiotykami doustnymi.

Borelioza u większości pacjentów na początkowym etapie choroby leczy się dość łatwo, ale problemem mogą być pacjenci z chorobą przewlekłą. Tutaj skuteczność leczenia nie jest tak wysoka i czasami potrzebne jest długotrwałe stosowanie antybiotyków.

Czy każde ugryzienie kleszcza oznacza boreliozę?

Nie każde ugryzienie przez klesza będzie oznaczać boreliozę. Dlaczego? Ano dlatego, że nie każdy kleszcz jest nosicielem tego patogenu. Szacuje się, że w Polsce zarażonych jest około 40-50% kleszczy. Odsetek ten różni się w zależności od regionu kraju.

Nawet jeśli ugryzie nas kleszcz, wcale nie jest powiedziane, że przeniesie boreliozę do naszego organizmu. Co prawda udowodniono, że krętki mogą występować nawet w śliniankach kleszcza, a wtedy samo wkłucie będzie oznaczać zachorowanie, ale w zdecydowanej większości borelioza namnaża się w jelitach kleszcza i zanim dostanie się do aparatu gębowego, mija kilka, czasami nawet kilkanaście godzin.

Bardzo ważne jest więc jak najszybsze pozbycie się intruza. Szacuje się, że „tylko” 27% wkłuć zarażonych kleszczy skończy się chorobą. Całkowite ryzyko po kontakcie z kleszczem nie przekracza więc 4-5%.

FAQ, czyli najczęściej zadawane pytania

Czy borelioza jest śmiertelna?
Choroba ta rozwija się w różnym tempie, a na jej przebieg ogromny wpływ ma odporność konkretnej osoby. U niektórych pacjentów borelioza powoduje lekkie objawy poddające się krótkotrwałemu leczeniu antybiotykami, a innych wpędza na wózek inwalidzki. Warto więc zrobić wszystko, by szybko ją zdiagnozować i podjąć stosowne leczenie.

Czy boreliozę można wyleczyć ziołami?
W sieci znaleźć można rozpiski pozwalające leczyć boreliozę ziołami. Coraz popularniejszy protokół Buhnera, który opisany został w książce Stephen Harrod Buhner „Pokonać boreliozę naturalne sposoby zapobiegania i leczenia boreliozy i jej konfekcji” ma swoich zwolenników. Sporo osób po jego stosowaniu odczuwa wyraźną poprawę, a sam autor twierdzi, że każdy pacjent już po mniej więcej 4-6 tygodniach będzie wiedział, czy zioła faktycznie mu pomagają.

Czy borelioza to wirus?
Choroba ta nie jest wywoływana przez wirusy, a krętki Borrelia, które dostają się do ludzkiego organizmu po kontakcie z zarażonym kleszczem.

Czy borelioza jest groźna?
Nieleczona borelioza może wyrządzić spore spustoszenie w organizmie, warto więc zrobić wszystko, by podjąć jak najszybsze leczenie i nie dopuścić do rozwoju choroby i zajęcia kolejnych narządów.

Co atakuje borelioza?
Wiele osób kojarzy boreliozę z dolegliwościami stawowymi i nie ma się temu co dziwić, bo choroba ta bardzo często powoduje spore problemy z poruszaniem. Może jednak zaatakować różne narządy, takie jak serce lub umiejscowić się w układzie nerwowym.

Jak można się zarazić boreliozą?
Aktualna wiedza medyczna pozwala sądzić, że boreliozą możemy zarazić się wyłącznie od kleszcza, który wkłuje się w skórze naszego ciała. Co prawda krążą teorie, że choroba ta może przenieść się z człowieka na człowieka poprzez kontakty seksualne, ale na dzień dzisiejszy nie ma na to dowodów.

Czy istnieje szczepionka na boreliozę?
Kilkanaście lat temu na rynku dostępna była szczepionka na boreliozę, ale została ona wycofana z obrotu. Obecnie nie możemy się więc zaszczepić, a jedyną formą zminimalizowania ryzyka zakażenia jest unikanie kontaktu z kleszczami.