Nerwica jelit – jak radzić sobie z zespołem jelita drażliwego?

Zespół jelita drażliwego(Irritable Bowel Syndrome – IBS) zwany często nerwicą jelit to dolegliwość, która dotyka coraz więcej osób na całym świecie. Z pozoru niegroźna, czynnościowa choroba przewodu pokarmowego, która potrafi utrudniać normalne funkcjonowanie.

Jak sobie radzić z tą przypadłością? Czy można ją całkiem wyleczyć? Dlaczego leczenie jelita drażliwego jest tak trudne?

Zespól jelita drażliwego – czym jest i dlaczego jest tak dokuczliwy?

Zespół jelita drażliwego to choroba czynnościowa – oznacza to, że dolegliwości, z którymi mamy do czynienia nie można wytłumaczyć żadną nieprawidłowością anatomiczną. IBS ze względu na swój charakter jest często bagatelizowany.

Co gorsza wiele dolegliwości bólowych o niewyjaśnionym w podstawowych badaniach charakterze wrzucanych jest do worka o nazwie „jelito drażliwe”.

Aby jednoznacznie stwierdzić jelito nadwrażliwe potrzeba wywiadu i badań, które wykluczą inne, niebezpieczne dla zdrowia choroby.

Warto przeczytać: Dieta Fodmap – pozbądź się IBS raz na zawsze!

IBS to problem, który dotyka wielu osób – charakteryzuje się zarówno dolegliwościami bólowymi, jak również biegunkami i zaparciami. Często niewyjaśniony charakter bólu napędza spiralę strachu, który w przypadku osób wrażliwych kończy się stanami lękowymi a w skrajnych przypadkach depresją.

Jakie są objawy nerwicy jelit(IBS) – kto na nią choruje?

Najnowsze doniesienia pokazują, że zespół jelita drażliwego to jedno z najczęstszych zaburzeń układu pokarmowego. Na IBS cierpi według różnych szacunków między 5 a 20% populacji.

Większość rozpoznanych przypadków dotyczy osób do 45-50 roku życia. Dane te mogą być jednak mocno niedoszacowane, ponieważ wiele osób o łagodniejszym przebiegu nie szuka pomocy u specjalistów.

Do podstawowych objawów zespołu jelita nadwrażliwego zaliczyć można:

  • bóle brzucha o różnym umiejscowieniu(najczęściej dotyczą lewego podbrzusza ale pojawiają się również w nadbrzuszu),
  • wzdęcia,
  • biegunki lub zaparcia(mogą występować naprzemiennie),
  • cuchnące gazy,
  • zmiana czynności wypróżnień,
  • zmiana wyglądu stolca.

Zespół jelita drażliwego to dolegliwość o szerokim spektrum objawów, które występują również w wielu innych, groźnych chorobach. To właśnie dlatego przez rozpoznaniem IBS należy przeprowadzić szereg badań, które jednoznacznie wykluczą występowanie poważniejszych schorzeń.

Zespół jelita drażliwego – gdzie boli nerwica jelitowa?

Ból, który towarzyszy zespołowi jelita drażliwego umiejscowiony jest w jamie brzusznej, najczęściej dotyczy on lewego podbrzusza. Zdarzają się jednak pacjenci, którzy skarżą się na bóle nadbrzusza(okolice pępka) i u nich też diagnozowany jest IBS, czyli popularna nerwica jelitowa.

Nie da się jednoznacznie wskazać konkretnego miejsca gdzie boli przy jelicie nadwrażliwym – każdy pacjent odczuwa ból nieco inaczej. Różny jest też charakter bólu – przeważnie jest on skurczowy i towarzyszy mu zmiana rytmu wypróżnień, wzdęcia, czasami obecność śluzu w stolcu.

Obecność takich objawów jak odbijanie czy wymioty nie jest bezpośrednią podstawą do diagnozy IBS, ale często współtowarzyszy innym dolegliwościom, które jednoznacznie wskazują na zespół jelita drażliwego.

Jak zdiagnozować jelito nadwrażliwe?

Do diagnostyki IBS często stosuje się Kryteria Rzymskie IV [1]Agata Mulak, Adam Smereka, Leszek Paradowski -Gastroenterologia Kliniczna 2016;8(2) – Nowości i modyfikacje w Kryteriach Rzymskich IV , które zostały opublikowane w 2016 roku i stanowią najnowszą aktualizację diagnostycznych zaburzeń czynnościowych układu pokarmowego.

Według tego schematu z zespołem jelita nadwrażliwego mamy do czynienia, gdy ból brzucha występuje przynajmniej raz w tygodniu w okresie ostatnich 3 miesięcy i towarzyszą mu przynajmniej dwie z niżej opisanych cech:

  • występuje zmiana konsystencji stolca,
  • ból jest zależny od wypróżnienia,
  • ból jest zależny z defekacją.

Aby jednoznacznie potwierdzić IBS należy wykluczyć występowanie chorób organicznych. Jeśli mamy do czynienia z objawami alarmowymi takimi jak:

  • gorączka,
  • występowanie krwi w stolcu,
  • utrata wagi niezwiązana z dietą,
  • występowanie nowotworów przewodu pokarmowego w rodzinie,
  • wieku powyżej 45 lat.

Należy przeprowadzić szerszą diagnostykę – konieczne może okazać się wykonanie badań endoskopowych takich jak gastroskopia czy kolonoskopia.

Do podstawowych badań, które należy wykonać w celu różnicowania IBS z innymi schorzeniami należą:

  • morfologia krwi,
  • stężenie białka c-reaktywnego(CRP),
  • wodorowy test oddechowy, który wykluczy SIBO,
  • test na krew utajoną,
  • usg jamy brzusznej,
  • badanie parazytologiczne,
  • wspomniane wcześniej badania endoskopowe jak np. kolonoskopia.

Jeśli wyniki badań mieszczą się w normie a pacjent ciągle odczuwa dolegliwości bólowe to istnieje duże prawdopodobieństwo, że mamy do czynienia z zespołem jelita drażliwego.

Jak uspokoić jelito drażliwe – domowe sposoby czy farmakologia?

Leczenie zespołu jelita drażliwego bywa trudne. Jeśli chodzi o domowe sposoby na IBS to pomocny okazuje się zdrowy styl życia. Wskazany jest umiarkowany wysiłek fizyczny i poprawa radzenia sobie w sytuacjach stresowych. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że stres ma duży wpływ na zaostrzenia IBS.

Badania przeprowadzone na kobietach w wieku 25-40 [2]Levy, R.L., Cain, K.C., Jarrett, M. et al. The Relationship Between Daily Life Stress and Gastrointestinal Symptoms in Women with Irritable Bowel Syndrome. J Behav Med 20, 177–193 (1997). lat jednoznacznie wykazały, że sytuacje stresowe i nieumiejętność raczenia sobie z nimi wpływały na większe odczuwanie dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Do farmakologicznych środków na IBS zaliczamy:

  • leki rozkurczowe(No-Spa, Buscopan, Meteospasmyl),
  • leki wpływające na perystaltykę jelit(Duspatalin retal, Tribux Forte),
  • probiotyki,
  • suplementy na bazie maślanu sodu(Debutir),
  • SSRI(selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny) [3]Rahimi, Roja; Nikfar, Shekoufeh; Abdollahi, Mohammad. Archives of Medical Science – Selective serotonin reuptake inhibitors for the management of irritable bowel syndrome: A meta-analysis of … Continue reading

Farmakologiczne leczenie zespołu jelita wrażliwego nie zawsze jest skuteczne. Pomocna może okazać się odpowiednia dieta oraz techniki relaksacyjne.

Co jeść jeśli chorujemy na zespół jelita drażliwego? Jaką dietę stosować?

Dieta w zespole jelita drażliwego jest tematem dość spornym – wiele osób uważało do tej pory, że nie ma ona większego znaczenia w leczeniu dolegliwości IBS. Najnowsze badania pokazują jednak, że dzięki diecie fodmap można uzyskać bardzo dobre efekty.

W ogromnym skrócie dieta ta polega na wykluczeniu łatwo fermentujących węglowodanów. W ten sposób pozbywamy się wzdęć a opinie osób, które stosują ten rodzaj żywienia jednoznacznie pokazują, że dzięki niej ograniczyli w znacznym stopniu dolegliwości bólowe.

Udowodniono, że u osób z potwierdzonym IBS bardzo często występuje nietolerancja laktozy. Istnieje spore prawdopodobieństwo, że mleko i jego przetwory mogą zwiększać dolegliwości bólowe.

Nie udowodniono wpływu kawy na zaostrzenie objawów jednak należy obserwować swoją reakcję na jej spożywanie. To samo tyczy się niewielkich ilości alkoholu czy ostrych przypraw. Jeśli widzisz, że jakaś potrawa ewidentnie zaostrza objawy – zrezygnuj z niej!

Probiotyki w leczeniu nerwicy jelita grubego – czy są skuteczne?

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie czy probiotyki pomagają w leczeniu jelita nadwrażliwego. Badania z 2010 roku potwierdziły skuteczność szczepów Lactobacil-lus,Bifidobacterium,Streptococcus w łagodzeniu objawów IBS. [4]Moayyedi P, Ford AC, Talley NJ, et al. The efficacy of probioticsin the treatment of irritable bowel syndrome: asystematicreview. Gut 2010; 59: 325-32.

Z kolei Amerykańskie rekomendacje z 2020 roku nie zalecają stosowania probiotyków w leczeniu IBS u osób dorosłych.

Wydaje się jednak, że niektóre szczepy bakterii probiotycznych wpływają na ograniczenie dolegliwości powodowane przez „nerwicę jelit”. Badanie kliniczne przeprowadzone na 40 pacjentach z IBS w Polsce [5]Niedzielin K, Kordecki H, Birkenfeld B. A controlled, double-blind, randomized study on the efficacy of Lactobacillus plantarum 299V in patients with irritable bowel syndrome. Eur J Gastroenterol … Continue reading z wykorzystaniem probiotyku zawierającego Lactobacillus plantarum 299v potwierdziło, że jego przyjmowanie znacząco zmniejsza wzdęcia oraz bóle brzucha. Ponadto u osób przyjmujących probiotyk obserwowano zmniejszenie częstości występowania wzdęć oraz uczucia niepełnego wypróżniania.

Choroby podobne do zespołu jelita drażliwego

Zespół jelita drażliwego zawsze należy różnicować z poważniejszymi schorzeniami. Objawy charakterystyczne w tej jednostce chorobowej pojawiają się również w takich chorobach jak:

  • nowotwory jelita grubego,
  • nieswoiste i swoiste (infekcyjne) zapalenia jelit
  • uchyłki okrężnicy,
  • celiakia,
  • choroby metaboliczne.

Wykluczenie poważanych chorób w połączeniu z wciąż trwającymi dolegliwościami jest wystarczającą przesłanką do stwierdzenia zespołu jelita wrażliwego.

Przypisy:

Przypisy:
1Agata Mulak, Adam Smereka, Leszek Paradowski -Gastroenterologia Kliniczna 2016;8(2) – Nowości i modyfikacje w Kryteriach Rzymskich IV
2Levy, R.L., Cain, K.C., Jarrett, M. et al. The Relationship Between Daily Life Stress and Gastrointestinal Symptoms in Women with Irritable Bowel Syndrome. J Behav Med 20, 177–193 (1997).
3Rahimi, Roja; Nikfar, Shekoufeh; Abdollahi, Mohammad. Archives of Medical Science – Selective serotonin reuptake inhibitors for the management of irritable bowel syndrome: A meta-analysis of randomized controlled trials
4Moayyedi P, Ford AC, Talley NJ, et al. The efficacy of probioticsin the treatment of irritable bowel syndrome: asystematicreview. Gut 2010; 59: 325-32.
5Niedzielin K, Kordecki H, Birkenfeld B. A controlled, double-blind, randomized study on the efficacy of Lactobacillus plantarum 299V in patients with irritable bowel syndrome. Eur J Gastroenterol Hepatol. 2001; 13(10): 1143–1147, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11711768/

Komentarzy

  1. zuza
  2. Saraa222

Odpowiedz